Skąd się wzięła żywność ekologiczna?
Choć często zamiennie o żywności ekologicznej mówi się zdrowa żywność, warto wiedzieć, że nie są to tożsame pojęcia. Produkcja żywności ekologicznej wymaga bowiem stosownych certyfikatów, regulowanych aktem prawnym, natomiast hasło “zdrowa żywność” jest często tylko zabiegiem marketingowym. Warto zgłębiać swoją wiedzę na ten temat, by podczas zakupów nie dać się nabić w butelkę.
Z tego artykułu dowiesz się:
czym jest żywność ekologiczna,
jakie były początki powstawania żywności ekologicznej,
co oznacza zielony listek (euroliść) na produktach ekologicznych,
gdzie kupić produkty ekologiczne.
Żywność ekologiczna – co to?
Żywność ekologiczna to określenie stosowane do żywności produkowanej za pomocą metod rolnictwa ekologicznego, które w głównej mierze opiera się na eliminacji sztucznych nawozów, pestycydów czy pasz, zastosowaniu środków naturalnych, dbałości o żyzność gleb (stosowanie płodozmianu) oraz dobrostan zwierząt, a także działania chroniące środowisko podczas produkcji (bioróżnorodność, zmniejszenie ilości odpadów i zużycia energii). Ekorolnictwo powstało, jako alternatywa dla konwencjonalnego rolnictwa, w którym dopuszczalne są nienaturalne, często mocno przetworzone technologicznie środki do uprawy roślin i hodowli zwierząt. Kupując ekoprodukty oznaczone zielonym listkiem, mamy pewność, że są one w przynajmniej 95% naturalne, do ich powstania nie użyto sztucznych polepszaczy, ani produktów genetycznie modyfikowanych (GMO), roślin nie poddano działaniu szkodliwych chemikaliów, zwierzęta traktowano dobrze i karmione certyfikowanym pokarmem ekologicznym, a także zadbano o niską szkodliwość dla środowiska. Produkcja żywności ekologicznej w krajach Unii Europejskiej regulowana jest stosownym aktem prawnym, a konkretnie Rozporządzeniem Rady EWG nr 2092/91, z dnia 1.01.1993 r., w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz znakowania jego produktów i środków spożywczych, obowiązujące w państwach członkowskich UE. W Polsce rozporządzenie obowiązuje stosunkowo krótko, bo od maja 2004.
Jakie były początki powstawania żywności ekologicznej?
Choć o ekorolnictwie mówiono już w latach 20. XX w. (w 1930 r. powstało pierwsze ekologiczne gospodarstwo w Polsce), to II wojna światowa znacząco zmniejszyła zainteresowanie tym tematem, do którego zaczęto powracać dopiero w latach 70. XX w., zwracając uwagę na wpływ sztucznego nawożenia oraz chemikaliów na zanieczyszczenie żywności. Ostatecznie, początek rozwoju rolnictwa ekologicznego datuje się w Europie na lata 80. XX w. W odpowiedzi na masowe rozpowszechnianie mechanizacji rolnictwa, technologii mineralnego nawożenia, stosowanie preparatów wspomagających uprawę, rozwój i opatentowanie metod tworzenia genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO), włączeniu antybiotyków do diety zwierząt hodowlanych, produkcję żywności wysokoprzetworzonej, w państwach Unii Europejskiej zaczęto wprowadzać przepisy, mające na celu ochronę ekologicznej produkcji rolnej przed fałszowaniem. Komisja Europejska, wspólnie z IFOAM zainicjowały powstanie dokumentu zawartego w rozporządzeniu Rady EWG 2092/91 w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych, który opublikowano w czerwcu 1991 r. Dwa lata później – w styczniu 1993 r. – rozporządzenie weszło w życie, a ekologiczne uprawy objęto nie tylko definicją prawną, ale i kontrolą. W lipcu 1999 r. powstało także rozporządzenie 1804/1999, określające wymagania dotyczące ekologicznego chowu zwierząt i ekologicznej produkcji zwierzęcej. To był początek prawdziwej rewolucji żywieniowej, która trwa do dziś.
Co oznacza zielony listek?
Zielony listek, czyli euroliść czy europejski listek, to logo, za pomocą którego oznaczana jest w krajach Unii Europejskiej żywność pochodząca z ekologicznej produkcji. Składa się z zielonego prostokąta, na którym umieszczono utworzony z białych gwiazdek listek, numer jednostki certyfikującej (np. PL-EKO-12) oraz oznaczenie mówiące o tym, skąd pochodzi surowiec użyty do produkcji (rolnictwo UE lub rolnictwo spoza UE). Tylko w ten sposób oznaczone produkty objęte są certyfikacją (pochodzą z certyfikowanych upraw lub hodowli, pozyskuje się je z regionów objętych certyfikatem ekologicznym, są produkowane w ekologiczny sposób) i rzeczywiście są żywnością ekologiczną. Zasady znakowania żywności ekologicznej znajdują się w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylającym rozporządzenie (EWG) nr 2092/91, jak również w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli.
Gdzie szukać produktów ekologicznych?
Produkty ekologiczne, a więc oznaczone zielonym listkiem, spotkać można w specjalnych sklepach z żywnością ekologiczną stacjonarnych i internetowych, np. sklep.iambio.com, na stacjonarnych bazarach, na wirtualnych targach żywności, w kooperatywach spożywczych, a także na specjalnie utworzonych półkach czy przestrzeniach w dyskontach i marketach. By mieć pewność, że żywność, po którą sięgamy, pochodzi faktycznie z certyfikowanej uprawy, hodowli lub produkcji, zawsze powinniśmy szukać na opakowaniu zielonego listka, będącego gwarancją jakości. Produkty ekologiczne cechują się o wiele wyższą zawartością substancji odżywczych, powstają za pomocą naturalnych metod i są o wiele lepsze dla naszego zdrowia niż produkty z produkcji konwencjonalnej, często naszpikowane chemią i polepszaczami. Warto wyrobić w sobie nawyk sięgania po to, co najlepsze i najbardziej naturalne.
